Uitkijktoren De Melkfabriek

Andreas Schotel (1896-1984) en Esbeek kennen samen een lange geschiedenis. Jarenlang verbleef Schotel in de zomermaanden in het dorp Esbeek waar hij de nodige inspiratie haalde voor zijn kunstwerken. Aanvankelijk hadden de dorpsbewoners weinig op met die niet-katholieke kunstenaar uit Rotterdam, maar in de loop der jaren sloot hij vriendschap met enkele dorpsbewoners en de band met het Brabantse dorp werd steeds warmer. Stichting Vrienden van Andreas Schotel wordt opgericht en erft Schotels werken. Sinds 2009 eert de stichting de kunstenaar met een klein maar fijn museum bij dorpscafé Schuttershof. Hier ontdek je onder meer een wisselende expositie van Schotels werken en andere kunstenaars.

Vandaag de dag bestaat natuurgebied de Rovertsche Heide uit dichte bossen en open heide waar je heerlijk kunt wandelen en van de natuur kunt genieten, maar dat was niet altijd zo. Aan het begin van de 20^ste eeuw kocht een club van idealisten, Oranjebond van Orde, dit natuurgebied aan dat destijds bestond uit heide. Zij deden dit uit sociale motieven, om arme mensen uit de steden hier een nieuw bestaan op te laten bouwen als ontginner van de gronden. Dit plan mislukte en de Heidemaatschappij kocht het aan die er dennenbos plantte. Het Brabants Landschap kocht het gebied vele jaren later, in 1976, en maakte van het centrale deel van het bos weer hei. En met resultaat: door de natte heide zijn verdwenen planten weer teruggekomen, zoals de moeraswolfsklauw en de witte waterranonkel. Ook spot je heel wat vogels, zoals de veldleeuwerik en de zwartkopmeeuw. Leuk detail: op het landgoed ontdek je De Schuttel, het zomerverblijf van Andreas Schotel en ook het oudste vakantiehuisje van Nederland.

Vandaag de dag is landgoed De Utrecht (2500 hectare) een groot en gevarieerd gebied van bossen, vennen en heide, maar vroeger rond 1850 bestond het gebied enkel uit uitgestrekte heidevelden. Vanaf 1898 begon eigenaar en levensverzekeringsmaatschappij De Utrecht (vandaar de naam) met het ontginnen van deze heidevelden en kwam er bos en landbouwgrond voor in de plaats. Na ruim 20 jaar ontginnen, kreeg het bedrijf ook oog voor de natuurwaarden in dit gebied, waardoor een deel van De Utrecht onontgonnen bleef. Ontdek naaldbossen, de vennen De Flaes en Het Goor met hun heidegebieden, het beekdal van de Reusel en de landschapsparken bij hotel-restaurant Rustoord en het Arnoldspark. Ook zijn er tal van monumenten met een rijke historie, waaronder de bijzondere 32 meter hoge brandtoren met houtvesterswoning en het Rusthuis, in vroegere tijden een vakantieoord voor het personeel van De Utrecht, maar tegenwoordig een hotel-restaurant; Rustoord. Beleef dit prachtige gebied waarover nog zoveel meer te vertellen is.

Ontwerper van dit bijzondere park op landgoed De Utrecht is tuinarchitect P.H. Wattez. In het vierkante park, aangelegd in de beginjaren van de Tweede Wereldoorlog, vind je een ovale vijver van waaruit drie diagonale lanen hun eigen weg vinden. Bijzonder detail: in het arboretum, een bomenverzameling in een groot park, ontdek je een heuse laan van sequoia’s of mammoetbomen. Prachtig, wat een oerbomen!

Op landgoed De Utrecht staat sinds 1905 een karakteristieke 32 meter hoge toren. Deze toren was, zoals de naam al doet vermoeden, in de vorige eeuw nodig om brand in het dichtbeboste gebied te detecteren. De symmetrische brandtoren (en houtvesterswoning) is ontworpen door de architecten Staal en Kropholler, assistente en bewonderaars van de bekende architect Berlage. Inspiratiebron was dan ook het door Berlage ontworpen jachtslot Sint Hubertus op de Hoge Veluwe. In de Tweede Wereldoorlog werd de brandtoren door de Duitsers gebruikt als commandopost, maar kwam gelukkig ongeschonden uit de strijd. De monumentale brandtoren en houtvesterswoning is niet toegankelijk voor publiek, maar is ook van de buitenkant een lust voor het oog.

In de prachtige omgeving van landgoed de Utrecht en het Esbeekse boerenland ontdek je tal van kunstwerken als onderdeel van de Andreas Schotelroute. Een van die kunstwerken is Ontmoeting met de Meester, een zes meter hoog kunstwerk dat Andreas Schotel voorstelt, ontworpen door Hannes Verhoeven (inderdaad, ook de ontwerper van uitkijktoren De Melkfabriek). Het idee was om Schotel zo herkenbaar mogelijk neer te zetten met zijn typerende rode trui die hij jarenlang droeg. De grootte van het kunstwerk heeft te maken met de ruimtelijke verhoudingen in het gebied.

Een ander kunstwerk in het Esbeekse boerenland is de ploegende boer met zijn paard, maar een ets van Andreas Schotel. Ook dit kunstwerk is ontworpen door Hannes Verhoeven. De boer, zijn paard en de ploeg was een vertrouwd beeld van Schotel tijdens zijn verblijf in Esbeek.

De Bijenstal of bijenschans is eigenlijk heel bijzonder, want het is een van de twee bijenschansen in Nederland. In de kleine schuur ontdek je bijenkorven en -kasten die door de Vrijwilligersgroep van landgoed De Utrecht is gerealiseerd. In de vroege middeleeuwen zou een soortgelijke bijenschans hier ook hebben gestaan. Leuk detail: voor de reconstructie van de bijenstal diende een schets van Andreas Schotel als voorbeeld.

Bij uitkijktoren De Melkfabriek is geen parkeerplaats, maar in het grasveld voor de toren is ruimte voor een paar geparkeerde auto's. Check 'praktisch' voor alle info.